1949 Çin Komünist Devrimi Nedenleri ve Sonuçları

1949 Çin Komünist Devrimi nedir? Devrimin nedenleri, aşamaları ve sonuçları nelerdir? Detaylar yazımızda…

Çin Komünist Devrimi Nedir?

Çin İç Savaşı’nın sonunda gerçekleşen 1949 Çin Devrimi, Çin Komünist Devrimi olarak bilinir. 1927’de başlayan iç savaş, General Chiang Kai-shek liderliğindeki Kuomintang veya KMT’nin Çinli milliyetçileri ile Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisi destekçilerini karşı karşıya getirdi.

Çin Komünist Devrimi, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından 1946’da başladı ve 1927’de başlayan Çin İç Savaşı’nın ikinci bölümünü oluşturdu. Japonların Çin’i işgali nedeniyle Milliyetçi ve Komünist taraf arasında ateşkes ilan edilip ortak bir cephe oluşturulsa da savaş sonrası gerilim tekrar alevlendi.

İç savaşın yeniden başlamasını önlemeye yönelik müzakereler olsa da bunlar başarısızlıkla sonuçlandı. Birkaç yıl süren çatışmaların ardından Komünist güçler ülkenin kontrolünü ele geçirerek Milliyetçileri Tayvan adasına sürgün etti. 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti ilan edildi ve hâlen devam eden sosyalist hükümet sistemi kurulmuş oldu.

Çin Komünist Devriminin Kronolojisi

Çin Komünist Devrimi aşağıdaki kronolojik aşamalara ayrılabilir:

• Barış görüşmelerinin 1946’da sona ermesi: Bu aşamada, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği’nin taraflar arasında arabuluculuk yapma ve birbirleriyle karşı karşıya gelmelerini önleyecek karma bir hükümet kurma çabalarına rağmen Çin İç Savaşı yeniden başladı. Sovyetler Çinli devrimcileri açıkça desteklemişti. Soğuk Savaş’ın iki kutuplu rüzgârları, hem ABD hem de SSCB’nin Çin’in etki alanıyla mücadele etmesi nedeniyle bölgede hissedilmeye başlanmıştı.
• Milliyetçi Taarruz (1946-1947): Müzakerelerin kesilmesinin ardından ilk hamle, ABD’nin Çin hükümetine silah satışının 10 ay süreyle askıya alınmasına bile yol açan protestolarına rağmen Mançurya ve Kuzey Çin’i işgal ederek 165 şehri ele geçiren Milliyetçiler tarafından yapıldı. Aynı yılın sonunda Çin Ulusal Meclisi, Komünistlerin temsil edilmediği demokratik bir anayasa ilan etti. Milliyetçilerin askeri üstünlüğü, düşmanlarını ezme girişimlerinin başarısız olduğu ve saldırılarının nihayet durdurulduğu Nisan 1947’ye kadar sürdü.
• Komünistlerin karşı saldırısı (1947-1948): 1947 yılının ortaları savaşın kaderinde bir dönüm noktası oldu. Mao Zedong Kızıl Ordusu’nun ilk etkili karşı saldırılarıyla şehirleri geri aldı ve düşmanın moralini bozarak kitlesel firarları tetikledi.
• Belirleyici komünist zaferler (1948-1949): Komünist ordunun saldırısı savaşın gidişatını tersine çevirdi ve Mançurya’yı yeniden ele geçirerek rakiplerine neredeyse yarım milyon askeri kayıp verdirdiler. 1948’in sonuna kadar ülkenin kuzeybatısının tamamını ele geçirdiler. Mevzilerini takviye etme kabiliyetleri zayıflayan ve moralleri dibe vuran Milliyetçiler; Huai-Huai, Liao-Shen ve özellikle de Xuzhou Muharebesi gibi bir dizi önemli yenilgi aldı. 1948’in sonlarına doğru durum açıkça Komünistlerin lehine gelişti ve Milliyetçi general Chiang Kai-shek müzakerelerin yeniden başlatılması çağrısında bulunarak Avrupalı büyük güçlerin, SSCB’nin ve ABD’nin desteğini istedi. Hepsi onun çağrısını reddetti.
• Son Saldırı (1949): Çin’in imparatorluk başkenti Pekin’i ele geçirdikten sonra Komünistler artık sona yaklaşıyordu. Milliyetçilerle kısa ve sonuçsuz bir müzakere döneminin ardından, Nisan ayında Çin Cumhuriyeti’nin eski başkenti Nanjing’e girdiler ve ülkenin kontrolünü tamamen ele geçirdiler. 1 Ekim’de yeni komünist cumhuriyeti ilan ettiler ve düşmanlarını Tayvan adasına gitmeye zorladılar.

Çin Komünist Devriminin Nedenleri

Çin Komünist Devrimi’nin nedenleri, 20. yüzyılın başında Ching hanedanının yıkılmasından bu yana var olan karmaşık ilişkiler ağında aranmalıdır.

Ülke güçlü Avrupa etkilerine sahip demokratik ve kapitalist bir Çin’in cumhuriyetçi destekçileri ile Çin köylülüğünü geri kazanmayı ve sınıflı toplumu ortadan kaldırmayı amaçlayan Mao Zedong’un Sovyet komünizminin takipçileri arasında bölünmüştü.

Bu açıdan bakıldığında, Çin İç Savaşı’nın kendisi Komünist Devrime yol açmıştır. Özellikle de 20. yüzyılın dünya güçleri Çin’de bir müttefik edinmek için işe karışmaya başladıklarında: SSCB ve ABD, tercih ettikleri tarafları diplomatik, ekonomik ve askeri olarak açık veya gizli bir şekilde desteklemişlerdir.

Dolayısıyla, Çin Cumhuriyeti ile ABD arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi, askeri dengenin Komünistler lehine değişmesinde önemli bir faktör olmuştur.

Buna Sovyet desteği ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Mançurya’da Japon ordusundan ele geçirilen silahların Komünistlere teslim edilmesi de eklendiğinde, 1949’da Komünist zaferin kazanılmasında büyük bir uluslararası desteğin olduğu da ortaya çıkmaktadır.

1949 Çin Komünist Devrimin Sonuçları

Çin’deki çatışmada komünistlerin kazandığı zafer, mevcut Cumhuriyetin ortadan kaldırılması ve temsilcilerinin sürgüne zorlanması sonucunu doğurmuştur. Mao’nun birlikleri siyasi iktidarı ele geçirdi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etti.

Bu yeni devlet komünist ve otoriterdi. Siyasi ve ruhani lideri de Mao’ydu. Bu aynı zamanda Çin İç Savaşı’nın da sonu oldu ve Mao Zedong’un önderliğinde gerçekleşecek olan Çin Kültür Devrimi‘nin temellerini attı.

Çin Komünist Devriminin Önemi

1949’daki Çin Devrimi, 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından 20. yüzyılın sonunda Çin’in neden tek büyük komünist güç olduğunun açıklamasıdır. Aynı zamanda gelecek on yıllar boyunca uluslararası siyasetin kaderini şekillendiren eşsiz bir tarihi olaydı.

Komünist Çin uluslararası alanda giderek daha etkili hale geldikçe, kendisini Sovyetler Birliği’nden ayrı bir model olarak görmeye başladı. Daha sonra “Maoizm” olarak adlandırıldı ve Kamboçya gibi diğer komşu ülkelerde de felaketle sonuçlanacak şekilde tekrarlandı.

Çin Komünist Devrimi Sırasında Önemli Liderler

Çin Komünist Devriminin önemli isimleri şunlardır:

Mao Zedong / Mao Tse-Tung (1893-1976)

Çin Komünist hareketinin lideri ve 1949’da Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Çin Komünist Partisi’nin en üst düzey lideri. Mao köylü bir aileden geliyordu. Genç yaşta Japon işgalcilere ve daha sonra milliyetçilere karşı savaştı. Bir zamanlar ülkesini sadece komünizmin kurtarabileceği vizyonuyla hareket etti. Çin toplumunun özelliklerine uyarlanmış kendi Marksizm-Leninizm versiyonunu ilan etti ve bu da acımasız bir otoriterlik ve Çin’in bugünkü gücüne ulaşmasında önemli bir rol oynayan kapalı kapılar ardında bir kalkınma modeliyle sonuçlandı.

Chiang Kai-shek (1887-1975)

Mao Zedong’a karşı çıkan Çinli milliyetçilerin askeri ve siyasi lideri, Kuomintang partisinin kurucusu Sun Yat-sen’in halefi. İç savaşta komünistler tarafından yenilgiye uğratıldıktan sonra Tayvan’a sığındı ve ölene kadar komünizmin çöküşünü ve cumhuriyetçi bir Çin’i yeniden inşa etme fırsatını bekledi.

George Marshall (1880-1959)

Dünya Savaşı sırasında Genelkurmay Başkanı olan ve savaşın sona ermesinden sonra Avrupa’daki 18 ülkenin yeniden inşası için kendi adını taşıyan ekonomik planın (“Marshall Planı”) mimarı olan Amerikalı subay. Bu ona 1953 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazandırmıştı. Savaşan gruplar arasında arabuluculuk yapmak üzere ABD’nin Çin’deki elçisiydi. Ancak hiçbirinin onun varlığını hoş karşılamadığını ve çatışmayı silah zoruyla çözmeyi tercih ettiğini fark edince 1947’de geri çekildi.

Kaynakça:

• Kaynak-1
• Kaynak-2

İlginizi Çekebilir: Rus Devrimi Nedir? – Nedenleri ve Sonuçları (1917-1923)