Dijital Vatandaşlık Nedir?

Bu yazımızda dijital vatandaşlığın ne olduğu hangi riskleri barındırdığı ve faydalarının neler olduğunu açıklamaya çalışacağız.

Dijital Vatandaşlık Nedir?

E-vatandaşlık veya siber vatandaşlık olarak da bilinen dijital vatandaşlık terimi, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) ve bunlara rehberlik eden ilkelerin bir ulusun siyasi, kültürel ve sosyal meselelerinin anlaşılması için kullanılmasını ifade eder. Başka bir deyişle, vatandaşların dijital veya elektronik ortamlar ve arayüzler aracılığıyla, internet ve sosyal ağlar üzerinden katılımıdır.

Dijital vatandaşlık, e-devlet veya dijital demokrasi sisteminin bir parçasıdır. Bu da tam olarak devlet kaynaklarının yeni BİT’ler ve bunların vatandaşlar için hayatı kolaylaştırma potansiyelleri aracılığıyla yönetilmesidir. Bu şekilde dijital bir vatandaş, 2.0 medyasının izin verdiği sosyal ve siyasi katılımın yanı sıra bilgiye çevrimiçi olarak güvenli, şeffaf ve özel bir şekilde erişme hakkına sahip olur.

Dijital Vatandaşın Özellikleri

 İyi bir dijital vatandaşın özellikleri şunları içerir:

• Kendine güvenen ve bilgi iletişim teknolojilerini kullanabilen
• Eğitim, kültür ve ekonomik faaliyetlere katılmak için teknolojiyi kullanmak
• Siber alanda eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek ve kullanmak
• Başkalarıyla olumlu ve anlamlı bir şekilde ilişki kurmak için teknolojiyi kullanmak
• Dijital dünyada mahremiyet ve ifade özgürlüğü kavramlarına saygı duymak
• Dijital vatandaşlık değerlerine katkıda bulunmak ve aktif olarak teşvik etmek

Dijital Vatandaşlık Kuralları

Dijital vatandaşlık belirli hakları getirdiği gibi bazı sorumluluklar da yüklemektedir. Dijital vatandaşlığın getirdiği kurallara şu örnekler verilebilir:

• Başkalarıyla etkileşimde bulunurken uygun dil ve davranışta bulunma (örn. siber zorbalık yok),
• Başkalarının görüş ve fikirlerine saygı duyma,
• Tüm fikri mülkiyet yasalarına uyma,
• Başkalarının çalışmalarını izinsiz kullanmama veya paylaşmama,
• Her internet sitesi için belirli davranış kurallarına uyma,
• Siber zorbalığı, tehditleri ve dijital kaynakların uygunsuz kullanımını bildirme sorumluluğunda bulunma

Dijital Vatandaşlık Değerleri

Dijital vatandaşlık hayatın iki farklı alanına uygulanabilir:

• Dijital eğitim: Dijital okuryazarlık ve dijital becerilerin geliştirilmesi için İnternet ve ICT kullanımı yoluyla, bir ulusun farklı vatandaşları arasındaki farklılıkları azaltmak.
• Dijital katılım: Bu, devletin bürokratik, siyasi, sosyal veya yasal prosedürlerinin, BİT’lerin kapasitesini kullanarak ve bunları sorumlu bir şekilde kullanmaya çalışarak kolaylaştırılmasıdır.

Dijital vatandaşlık, BİT alanına uygulanan demokrasi değerlerini kendi değerleri olarak kabul eder:

• Güvenlik,
• Şeffaflık,
• Etik,
• Yasallık ve kapsayıcılık.

Dijital Vatandaşlığın Riskleri

Dijital vatandaşlığa ilişkin temel risk, aynı ülke içindeki farklı topluluklar için İnternet erişimindeki eşitsizliklerden kaynaklanmaktadır. Günümüzde temel insani hizmetler olarak kabul edilmelerine rağmen, tüm vatandaşların telefon ve internete fiziksel erişiminin olmadığı bilinmektedir. Dolayısıyla, dijital vatandaşlığın avantajları herkes için geçerli değildir.

Paradoksal olarak, demokratikleştirici etkisi, üst sınıfların BİT’lere erişebildiği ve alt sınıfların erişemediği veya dijital eğitimin daha varlıklı sınıflara ayrıldığı ortamlarda tam tersi bir etki yaratacaktır. Bu anlamda dijital vatandaşlık, dijital farkın azaltılmasına yönelik yoğun demokratikleşme çabalarıyla birlikte anlam kazanabilir.

Dijital Vatandaşlığın Faydaları

Dijital vatandaşlığın sunduğu imkânlar muazzamdır. Evden çıkmadan gerçekleştirilen bürokratik işlemlerin hızı; katılım, şikayette bulunma, yetkililerle iletişim kurma ve hatta BİT’ler aracılığıyla dijital eğitime erişim imkanı bunlardan bazılarıdır.

Dijital vatandaşlık insanların konforunu artırmakta ve yaşam kalitelerini iyileştirmektedir. Öte yandan, geniş çaplı eğitim ve BİT’lerin kullanımı ve bunların riskleri, faydaları ve olanaklarının farkında olan eleştirel vatandaşların oluşmasını sağlar.

Dijital Vatandaşlık ile İlişkili Kavramlar

Dijital vatandaşlıkla ilgili bazı kavramlar şunlardır:

E-öğrenme: Hiper metin, görüntü, animasyon, görsel-işitsel ve diğer mevcut kaynakların olanaklarından muazzam bir şekilde yararlanmayı mümkün kılan elektronik mekanizmalar aracılığıyla gerçekleştirilen öğrenmeye odaklanan bir terimdir.
E-devlet: E-devlet, halka hizmet etmek, kendi süreçlerini kolaylaştırmak ve bilgi erişimini en üst düzeye çıkarmak için BİT’lerden yararlanan devlet odaklı dijital kavramdır.
E-ticaret: Elektronik ticaret için kullanılan bir terimdir. Yani BİT’ler aracılığıyla mal veya hizmet satın alma veya satma, hatta BİT’ler aracılığıyla iş ortaklıklarına girme becerisini tanımlar.

Konuya benzer içeriklere bu adresten ulaşabilirsiniz.