İspanya İç Savaşı Nedenleri ve Sonuçları (1936-1939)

Bu yazımızda 1936 ve 1939 yılları arasında yaşanan İspanya İç Savaşı nedenleri ve sonuçları nelerdir? Savaşı kim kazandı? gibi soruları cevaplamaya çalışacağız.

İspanya İç Savaşı Nedir?

İspanya İç Savaşı, 18 Temmuz 1936 ile 1 Nisan 1939 tarihleri arasında İspanya’da Cumhuriyetçi ve Milliyetçi taraflar arasında yaşanan bir savaştı.

İkinci İspanya Cumhuriyeti sırasında yaşanan uzun bir siyasi, ekonomik ve sosyal kriz sürecinin sonucu olarak başladı. Kriz, ideolojik gerilimlerin arttığı uluslararası bir bağlamda sol ve sağ arasındaki kutuplaşmayı körükledi.

Savaşın tetikleyicisi, General Emilio Mola ve Francisco Franco tarafından gerçekleştirilen ve başlangıçta sadece bölgenin bir kısmını kontrol etmeyi başaran darbe girişimiydi. Nazi Almanyası ve Faşist İtalya tarafından desteklenen General Francisco Franco liderliğindeki Milliyetçiler, Sovyetler Birliği ve Müttefik ülkelerden yaklaşık 50.000 gönüllünün desteklediği Cumhuriyetçileri yenilgiye uğrattı. Böylece 1975’te Franco’nun ölümüyle birlikte sona erecek askeri bir diktatörlük kurulmuş oldu.

İspanya İç Savaşı Nedenleri

İspanyollar arasında böylesine kanlı bir savaşın etkilerini anlamak için İspanya İç Savaşı’nın nedenleri üzerinde durulmalıdır. İşte İspanya İç Savaşı nedenleri;

• Sosyo-ekonomik eşitsizlikler: İspanya, artan işsizlik ve işçi grevlerinin damgasını vurduğu derin sosyo-ekonomik durumdan muzdaripti.
• Solun destek bulması: Hayal kırıklıklarıyla karşı karşıya kalan işçiler ve köylüler, kimi ılımlı kimi radikal olmak üzere çeşitli biçimleriyle sol devrimci gruplara katıldılar.
• Faşizmin yayılması: Muhafazakârlar Bolşevik tarzı bir komünist rejimin kurulmasından korkuyorlardı. Sonuç olarak, pek çok kişi o dönemde Avrupa’da yükselen faşist milliyetçiliği benimsedi.
• Hükümetin kilise karşıtlığı: İkinci Cumhuriyet, Şubat ve Haziran 1936 arasında daha da radikalleşen Katolik Kilisesi’ne yönelik harekâtları teşvik etmişti. Başta mülklere el konulması, dini tarikatların kapatılması ve okullarda Hristiyan eğitiminin yasaklanması söz konusuydu. Bu durum daha sonra kiliselerin yıkılmasına ve rahiplerin öldürülmesine yol açtı.
• Siyasi istikrarsızlık ve radikalleşme: İkinci Cumhuriyet, 1931’de ilan edilmesinden sonra birçok hükümet darbesi ve iç isyanla karşı karşıya kalmıştır. Hem sağda hem de solda artan radikalleşme, ılımlı kesimleri bir kenara itmiştir.
• 1936’daki darbe girişimi: 17-18 Temmuz 1936’daki darbe girişimi İspanya İç Savaşı’nın tetikleyicisi olmuştu.

İspanya İç Savaşı’nın Tarafları

İspanya İç Savaşı dış yardımlarla güçlenen Cumhuriyetçiler’in ve Milliyetçi isyancıların arasında olmuştu.

Cumhuriyetçiler

Anayasal hükümete sadık kesimlerden oluşan bir halk cephesidir. İspanyol Sosyalist İşçi Partisi ile anarşistlerin, sendikacıların ve küçük bir komünist hareketin katıldığı cumhuriyetçi partilerin koalisyonuna köylü kesimi ,Proletarya ve Bask ile Katalan özerk hareketleri de katılmıştı.

Cumhuriyetçileri Destekleyenler

SSCB ve Meksika; Cumhuriyetçi güçleri siyasi, diplomatik ve askeri olarak destekledi. Ayrıca Uluslararası Tugaylar adı altında toplanan Avrupalı komünist partilerden oluşan uluslararası bir koalisyon tarafından da destekleniyorlardı.

Milliyetçiler

Kendine özgü Ulusal Savunma Cuntasını oluşturan ve isyancı İspanya’nın Devlet Başkanı olarak atanan General Francisco Franco‘nun başkanlık ettiği askeri yüksek komuta etrafında örgütlenmişti. Bu fraksiyon Falange Española, Confederación Española de Derechas Autónomas (CEDA) gibi muhafazakar siyasi hareketlerden oluşuyordu ve Katolik Kilisesi ile iş dünyasının elitleri tarafından destekleniyordu.

Milliyetçileri Destekleyenler

Batı demokrasileri (Fransa ve İngiltere) ihtiyatlı bir tarafsızlık sergilese de İtalyan ve Alman faşizminin halihazırdaki egemen güçleri Benito Mussolini ve Adolf Hitler, Franco’yu açıkça destekledi. Ayrıca Anónio de Oliveira Salazar komutasındaki Portekiz de isyancıları destekledi.

İspanya İç Savaşı’nın Önemli Olayları

Irún Muharebesi

Irún Muharebesi (Guipúzcoa, Bask Bölgesi) 27 Ağustos ve 5 Eylül 1936 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. İsyancıların saldırısı Fransa ile karadan iletişimi kesmiş ve bu yolla yapılan silah sevkiyatını sekteye uğratmıştır.

Paracuellos Katliamı

Kasım 1936’da Cumhuriyetçi taraf sözde Paracuellos Katliamını gerçekleştirdi. Aralarında siyasi düşman olarak görülen 276 çocuğun da bulunduğu yaklaşık beş bin tutuklunun öldürülmesini içeriyordu.

Jarama Savaşı

6-27 Şubat 1937 tarihleri arasında gerçekleşen Jarama Savaşı ile isyancılar Madrid ve Valensiya arasındaki iletişimi kesmeye çalışmış, ancak Cumhuriyetçi taraf direnmeyi başarmıştır.

Kuzey Harekâtı

Kuzey Harekâtı ya da Kuzey Cephesi olarak da bilinen bu harekât, Nisan ve Ekim 1937 tarihleri arasında isyancılar tarafından gerçekleştirilen bir saldırıdır. İsyancılar Vizcaya, Asturias ve Santander’i ele geçirmeyi başardılar. Bunu yaparak, işgal altındaki bölgede sanayi, kömür ve çelik üretiminin kontrolünü sağladılar ki bu da çatışmada belirleyici bir strateji oldu.

Guernica’nın Bombalanması

Nisan 1937’de Condor Lejyonu ve Lejyoner Hava Kuvvetleri Bask bölgesindeki Guernica kasabasını bombaladı. Olay uluslararası kamuoyu üzerinde büyük bir etki yaratmıştı.

Brunete Savaşı

Brunete Muharebesi 6-25 Temmuz 1937 tarihleri arasında Madrid’in dış mahallelerinde gerçekleşmişti. Cumhuriyetçi saldırının amacı isyancıları kontrol altına almaktı. Ama bu manevra onları sadece zayıflattı.

Belchite Savaşı

Belchite Muharebesi (Zaragoza, Aragon) 24 Ağustos ve 7 Eylül 1937 tarihleri arasında Zaragoza taarruzu kapsamında gerçekleşmiştir. Cumhuriyetçiler, Bilbao’nun düşmesini önlemek ve isyancıların Kuzey Cephesi üzerindeki baskısını azaltmak için taarruza geçti. Strateji başarısız oldu.

Muhaliflerin Öldürülmesi

İç savaş boyunca, savaşan tarafların hakim olduğu her bölgede bir baskı ve iç tasfiye süreci yaşandı. Bu, her iki taraftaki muhaliflerin zulme uğramasını ve öldürülmesini içeriyordu.

Ebro Savaşı

25 Temmuz 1938’de, savaşın en uzun ve en acımasız çarpışması olarak bilinen Ebro Muharebesi (Tarragona, Katalonya) başladı. Savaş 16 Kasım’a kadar sürdü. İsyancı taraf galip geldi ve açıkça savaşın galibi olarak ortaya çıktı.

İspanya İç Savaşı Sonuçları

İspanya İç Savaşı’nın sonuçları şunlardır:

• Savaşın yol açtığı ekonomik sorunlar savaştan sonra da düzelmemiş, sanayi kaybı ve binlerce işçinin ölümü, düzelmesi yıllar sürecek ciddi bir ekonomik krize neden olmuştur. Bir tarım ülkesi olmasına rağmen İspanya 1950’lere kadar gelişme göstermedi.
• Savaşa neden olan yabancı ülkelerin etkileri savaştan sonra da devam etti. Öyle ki İspanya’nın resmi olarak hiç girmemesine rağmen İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya ve İtalya’ya yardım etmesine neden oldu.
• Savaşa neden olan toplumsal eşitsizlikler savaştan sonra da devam etmiş ve öncekinden daha büyük bir eşitsizlik yaratmıştır. İşçiler ve köylüler tüm haklarını kaybederken, tüm ekonomik güç soyluların ve oligarşilerin elinde toplandı.
• Savaşın ana destekçilerinden biri olan Kilise, isyancı tarafın zaferinden muazzam faydalar elde etti. Franco hükümetinden onlarca yıl boyunca yardım ve anlaşmalar aldı.
• Franco’nun tüm İspanya için tek bir parti kurması ve tüm siyasi idealleri tek bir partide birleştirmesiyle siyasi partiler dönemi ortadan kalktı.
• Savaşın yarattığı şiddeti engellemek için Franco güç kullandı. Şiddet kullanan herkesi ağır cezalara çarptırdı ve polisin bunu yapmak için mümkün olan tüm gücü kullanmasına izin verdi.

Kaynakça:

• Wikipedi

Konu ile ilgili daha fazla içerik için bu bağlantıya tıklayabilirsiniz.